In het donker van de nacht en in de stilte van het bos, word ik wakker en begin weer te huilen. Het voelt leeg van binnen in mij. Zinloos, rauw en gek genoeg ook heel ruim. Een enorme ruimte omhult me waarin alles mogelijk is. Zou ieder kind zó huilen om het verlies van een ouder? Er lijkt iets verschoven te zijn in mijn leven. Een bijna fysiek te voelen verschuiving in mijn familielijn. Zo anders dan het verlies van een cliënt, vriend of verder wegstaand familielid. Natuurlijk schuif ik een generatie op en sta ik bijna bovenaan in de rij om te overlijden met alleen nog een moeder van vierentachtig jaar boven me.
Meerdere keren per dag zit het laatste lied van de begrafenis in mijn hoofd en meerdere keren per dag klopt het gemis aan mijn hart. “Ja, hij is er niet meer.” Dood zijn is zó definitief. In dit leven komt hij fysiek niet meer terug. Ik geloof dat de ziel altijd blijft bestaan en ik kan de aanwezigheid van zijn ziel regelmatig voelen door het getintel aan mijn linker arm. Dat geeft troost als ik in het donker en in die eindeloos durende stilte moet huilen. “Gelukkig, je bent er nog.“
Precies een week geleden was ik bij de uitvaart van de moeder van een goede vriendin Lisa. Niet dat ik haar moeder nou zo goed heb gekend, maar wel dat ik het proces van afscheid bij Lisa heb gevolgd. Afscheid van haar ouders die steeds hulpbehoevender werden en langzaam het leven verlieten. Ze kwamen terug uit Frankrijk waar ze al twintig jaar woonden, omdat haar vader kanker kreeg en haar moeder ging dementeren. Lisa en ik zorgen allebei graag en deelden onze verhalen aan elkaar. Haar vader overleed twee jaar geleden. In de mooie ruimte van een bosrestaurant, met overal zitjes, hapjes en drankjes, stond de kist van haar vader aan de zijkant met een microfoon ernaast. Af en toe werd de afspeellijst met muziek stopgezet en ging er iemand naar voren om wat te zeggen. Daarna ging de muziek weer aan en hervatte iedereen haar of zijn gesprek. Haar demente moeder vond het een feestje en danste er vrolijk op los.
Vorige week was haar moeder aan de beurt voor een afscheid. Haar beschilderde kist werd bestrooid met de as van haar partner en tientallen papieren hartjes met laatste wensen van iedereen die afscheid nam. Daarna vierden we haar leven met kinderliedjes, Nederlands talige muziek en Franse chansons met af en toe een toespraak. Het was vooral heel fijn om er voor háár te zijn. Om op intense momenten in elkaars armen te kunnen huilen. Ons verdriet resoneert bij elkaar en dat geeft troost. Het delen verlicht de last van ons verdriet.
Uitzoemend op haar en mijn leven, realiseer ik mij dat er veel vriendinnen en vrienden zijn van wie er één of beide ouders overleden zijn. De één al tien jaar, de ander pas kort. De één jong, de ander oud. De één na een ziekbed, de ander na het vieren van een laatste verjaardag. De één met weerstand en tegenstribbelend en de ander rustig na een voltooid leven.
Het delen van een gezamenlijke verdriet of ervaring, werkt helend en verbindend. In ons gezin zijn we allemaal een partner, opa of (schoon) vader kwijt, niemand wordt overgeslagen. De dood werkt niet discriminerend. Iederéén gaat dood, overal over de wereld, vroeg of laat. Dood.
Dat delen helend werkt, wordt gebruikt in therapie of zelfhulpgroepen. Soms met dezelfde uitdagingen in je leven, zoals verslavingen, misbruik, depressie, relatieproblemen, opvoeden van je kind(eren) of ouder wordende ouders. Als je vanuit kracht en verantwoordelijkheid je verhaal doet en niet in de slachtofferrol gaat zitten, kan delen helend zijn. Hoe doe je dat? Uit je slachtofferschap gaan?
Als ik voor mezelf spreek, houd ik mezelf voor dat ik niet in een sprookje leef. Aan de ene kant houd ik heel veel van verhalen en weet ik ook dat ik de wereld zie, zoals ik zelf ben. Ik ben door mijn eigen wensen écht te voelen, een leven gaan leiden dat ik droomde: reizend werken, bijzondere mensen ontmoeten en verbinden met elkaar, mensen en processen een zetje geven, zodat het weer gaat stromen in hun leven. Aan de andere kant gaat mijn leven niet over rozen. De camper stuk, mijn vader die overleed, zonder elektriciteit leven, bijna alles fietsen, kou trotseren, weinig geld…. en toch beleef ik mijn leven als een negen als cijfer. Dat komt vooral omdat ik er zelf voor kies. En daarin, zit denk ik ook de oplossing om uit het slachtofferschap te stappen. Kies je ervoor om met de vinger naar je ouders te wijzen, naar die ene buurman, die leraar, de overheid, die arts of die therapeut? Dan ontneem je je eigen verantwoordelijkheid en je eigen kracht. Je legt daardoor de oplossing buiten jezelf en bij de ander. Díe moet veranderen, voordat jij kan helen. Als dat niet gebeurt, heel jij ook niet een verandert er niets. Je hebt echter een keus om te leren omgaan met wat er (ooit) gebeurd is met jou. Leven, voluit leven, betekent dat je het volle geluk kunt ervaren als dat op je pad komt én daarnaast ook de andere krant van de slinger, het volle on-geluk, alle frustratie, depressie, verdriet. Ikzelf ‘label’ ongeluk niet meer in deze bewoording en kies voor andere woorden die geen alarmbellen doen rinkelen in mijn hoofd. ‘Uitdagingen’ of ‘ervaringen’ klinken veel zachter en horen er gelijk bij. Daar kan ik van leren. Daar word ik een mooier en rijker mens van.
Op 10 mei organiseer ik met nog drie mooie vrouwen van VoorLeven een ‘Deel en Heel-dag’ in de buurt van Eindhoven. Hierin willen we met verschillende thema’s aan de gang gaan, waarin wij zelf lading voelen en dit delend gaan helen. We delen kort ons verhaal en vertellen hoe wij er doorheen zijn gekomen, hoe we ermee zijn om gegaan en hoe we konden blijven doen waar we in vertrouwden. In de middag gaan we co-creëren en bieden we verschillende workshops aan die ook inzicht kunnen geven in jou en jouw proces. Welke dat zijn blijft nu nog een verrassing. Elke paar weken gaan we hier meer over verklappen.